Jaki jest mechanizm działania montelukastu?

Montelukast, to często stosowany lek w terapii astmy, POChP oraz alergicznego nieżytu nosa.
W postaci tabletek do rozgryzania i żucia może być stosowany już u dzieci od 2. roku życia.
Jego podstawowy mechanizm działania opiera się na blokowaniu receptorów leukotrienowych.

Rola leukotrienów w występowaniu napadów astmy

Leukotrieny, to substancje o działaniu zapalnym. Są one metabolitem kwasu arachidonowego, uwalnianego z fosfolipidów błon komórkowych. Po uwolnieniu, dochodzi do szeregu reakcji enzymatycznych, w wyniku których powstają leukotrieny.
Aby doszło do uwolnienia kwasu arachidonowego z fosfolipidów błon komórkowych, konieczna jest aktywacja komórek przez antygeny, cytokiny lub drobnoustroje. Powstające leukotrieny, a szczególnie cysteinylowe leukotrieny (cysLT), działają poprzez pobudzanie receptorów leukotreinowych typu 1 i 2.
Typ 1 zlokalizowany jest na wielu komórkach zapalnych – np. granulocytach kwasochłonnych i mastocytach. Znaleziono je także na komórkach dendrytycznych, co oznacza, że receptory te odgrywają ważną rolę we wczesnej reakcji alergicznej (prezentacja antygenu limfocytom T).
Typ 2 receptorów, znajduje się na komórkach prozapalnych oraz w tkankach poza układem oddechowym – np. mózgu, sercu, śledzionie i nadnerczach.
CysLT działają praktycznie na każdym etapie zapalenia alergicznego. Produkcja i uwalnianie tych leukotrienów rozpoczyna się już kilka minut po ekspozycji na alergen lub czynnik drażniący, na przykład zimno.
W wyniku działania leukotrienów na mięśnie gładkie oskrzeli dochodzi do ich skurczu i wzrostu komórek mięśni gładkich. Powstaje obrzęk i przekrwienie – błony śluzowej nosa i oskrzeli, dochodzi do hipersekrecji śluzu i upośledzenia klirensu rzęskowego. Leukotrieny, działając prozapalnie, zwiększają napływ innych komórek stanu zapalnego do drzewa oskrzelowego i uszkadzają nabłonek. W wyniku tego, czynniki drażniące (np. alergen) ma łatwiejszy dostęp do zakończeń nerwowych.
Badania pokazały, że wysokie stężenie cysLT, stwierdza się już po 5 minutach ekspozycji na pyłki traw (u osób uczulonych) w wydzielinie nosa, a stężenie to koreluje z występowaniem objawów.

Mechanizm działania montelukastu

Montelukast jest substancją, która działa poprzez blokowanie receptorów leukotrienowych LTR1, w wyniku czego zablokowane zostaje wiązanie się cysLT z komórką. Z receptorami typu 1, substancja ta wiąże się z dużym powinowactwem i selektywnością. Montelukast nie działa jednak na blokowanie receptora leuotrienowego typu 2.
W wyniku blokowania receptorów typu 1 dochodzi do poprawy funkcjonowania płuc, zmniejszenia częstotliwości kaszlu i częstości zaostrzeń astmy.
Montelukast zapobiega ostrym skurczom oskrzeli wywołanym ekspozycją na alergeny, zimno czy wysiłek fizyczny oraz kwas acetylosalicylowy. Substancja ta hamuje zarówno wczesną, jak i późną fazę reakcji skurczowej po ekspozycji na czynnik wywołujący skurcz.
Co istotne, montelukast może hamować procesy włóknienia w drogach oddechowych i powodować cofanie się zmian o charakterze remodelingu, typowe dla astmy, czego nie zaobserwowano w przypadku terapii glikokortykosteroidami.